Hiện nay, nông nghiệp là một trong những nguồn phát thải carbon dioxide (CO₂) và khí nhà kính chính trên toàn cầu. Tuy nhiên, thực trạng này có thể thay đổi nếu thế giới chuyển đổi sang canh tác carbon (carbon farming) hoặc mở rộng áp dụng các thực hành của mô hình này. Khi đó, nông nghiệp không còn là nguồn phát thải mà sẽ trở thành “bể hấp thụ carbon”. Cách tiếp cận này còn mang lại nhiều lợi ích khác: cải thiện sức khỏe đất, sử dụng hiệu quả tài nguyên nước, giảm chi phí đầu vào hóa chất, đồng thời tạo ra tín chỉ carbon (carbon credit). Dù còn nhiều thách thức khi triển khai, đặc biệt với các nông trại công nghiệp truyền thống, công nghệ nông nghiệp hiện đại đang hỗ trợ rất nhiều cho quá trình chuyển đổi.
.png)
Canh Tác Carbon Là Gì?
Cốt lõi của canh tác carbon là tận dụng sức mạnh của nông nghiệp để ứng phó với biến đổi khí hậu. Phương pháp này bao gồm các thực hành nhằm loại bỏ CO₂ khỏi khí quyển thông qua quá trình quang hợp và lưu trữ trong đất, cây trồng và vật chất hữu cơ khác. Nhiều kỹ thuật như trồng cây phủ đất, giảm xới đất đã quen thuộc trong nông nghiệp hữu cơ và nông nghiệp tái sinh.
Canh tác carbon không chỉ góp phần giảm biến đổi khí hậu mà còn mang lại nhiều lợi ích đi kèm: cải thiện sức khỏe đất, khả năng giữ nước, gia tăng đa dạng sinh học. Ngoài ra, nông dân còn có thể tạo thêm nguồn thu qua việc tham gia vào thị trường tín chỉ carbon. Kết hợp kiến thức nông nghiệp với khoa học khí hậu, canh tác carbon là một giải pháp tiềm năng cho các vấn đề khí hậu toàn cầu.
Các Thực Hành Phổ Biến Trong Canh Tác Carbon
Canh tác carbon thông minh (carbon-smart farming) hướng đến mục tiêu cô lập carbon trong đất và/hoặc giảm phát thải khí nhà kính liên quan đến nông nghiệp. Các thực hành này có thể triển khai độc lập hoặc kết hợp trong kế hoạch canh tác tổng thể, đồng thời đóng vai trò là biện pháp bảo tồn đất.
1️⃣ Loại bỏ đất trống (Bare fallows)
Đất trống dễ mất carbon do tác động của gió, mưa, nhiệt độ,… gây khó khăn cho mục tiêu hấp thụ carbon. Thay vào đó, trồng cây họ đậu (clover,…) trên đất trống giúp che phủ, chống xói mòn, bổ sung dinh dưỡng, duy trì sức khỏe đất và giữ lại carbon hữu cơ trong đất.
Đất trống dễ mất carbon do tác động của gió, mưa, nhiệt độ,… gây khó khăn cho mục tiêu hấp thụ carbon. Thay vào đó, trồng cây họ đậu (clover,…) trên đất trống giúp che phủ, chống xói mòn, bổ sung dinh dưỡng, duy trì sức khỏe đất và giữ lại carbon hữu cơ trong đất.
2️⃣ Trồng xen (Companion cropping)
Trồng đồng thời các loại cây hỗ trợ nhau về dinh dưỡng và phòng trừ sâu bệnh, ví dụ xen cây họ đậu với cây cần nhiều dinh dưỡng giúp giảm phân bón, cải thiện hệ sinh thái đất.
Trồng đồng thời các loại cây hỗ trợ nhau về dinh dưỡng và phòng trừ sâu bệnh, ví dụ xen cây họ đậu với cây cần nhiều dinh dưỡng giúp giảm phân bón, cải thiện hệ sinh thái đất.
3️⃣ Nông lâm kết hợp (Agroforestry)
Kết hợp trồng cây lâu năm với cây lương thực, cây ăn trái giúp:
• Tăng năng suất,
• Chống xói mòn,
• Thanh lọc không khí & nước,
• Tạo sinh cảnh cho động vật,
• Đa dạng nguồn thu nhập.
Kết hợp trồng cây lâu năm với cây lương thực, cây ăn trái giúp:
• Tăng năng suất,
• Chống xói mòn,
• Thanh lọc không khí & nước,
• Tạo sinh cảnh cho động vật,
• Đa dạng nguồn thu nhập.
4️⃣ Trồng cây phủ đất (Cover cropping)
Trồng cây phủ đất giúp bảo vệ bề mặt đất, giữ dinh dưỡng, tăng lượng carbon hữu cơ trong đất, cải thiện độ phì đất, đồng thời loại bỏ CO₂ khỏi khí quyển.
Trồng cây phủ đất giúp bảo vệ bề mặt đất, giữ dinh dưỡng, tăng lượng carbon hữu cơ trong đất, cải thiện độ phì đất, đồng thời loại bỏ CO₂ khỏi khí quyển.
5️⃣ Giảm xới đất (Reduced tillage)
Sử dụng thiết bị gieo hạt không xới đất hoặc xới tối thiểu giúp giữ lại tàn dư thực vật trên đồng, hạn chế mất carbon hữu cơ, giảm xói mòn, tăng khả năng giữ nước và cải thiện sinh học đất.
Sử dụng thiết bị gieo hạt không xới đất hoặc xới tối thiểu giúp giữ lại tàn dư thực vật trên đồng, hạn chế mất carbon hữu cơ, giảm xói mòn, tăng khả năng giữ nước và cải thiện sinh học đất.
6️⃣ Quản lý tàn dư thực vật (Crop residue management)
Giữ lại tàn dư thực vật trên đồng sau thu hoạch tạo “tấm phủ” bảo vệ đất, đồng thời vi sinh vật phân hủy tàn dư giúp cải thiện kết cấu đất và lưu trữ carbon.
Giữ lại tàn dư thực vật trên đồng sau thu hoạch tạo “tấm phủ” bảo vệ đất, đồng thời vi sinh vật phân hủy tàn dư giúp cải thiện kết cấu đất và lưu trữ carbon.
7️⃣ Giảm sử dụng phân bón hóa học
Phân đạm là thiết yếu cho an ninh lương thực nhưng chiếm khoảng 5% phát thải khí nhà kính toàn cầu. Giảm sử dụng phân bón hóa học, khuyến khích sử dụng phân hữu cơ để cắt giảm phát thải nhưng vẫn đảm bảo độ phì nhiêu của đất.
Phân đạm là thiết yếu cho an ninh lương thực nhưng chiếm khoảng 5% phát thải khí nhà kính toàn cầu. Giảm sử dụng phân bón hóa học, khuyến khích sử dụng phân hữu cơ để cắt giảm phát thải nhưng vẫn đảm bảo độ phì nhiêu của đất.
8️⃣ Nâng cao hiệu quả vận hành nông trại
Sử dụng phần mềm quản lý trang trại, quản lý tưới tiêu thông minh, công nghệ định lượng biến thiên (VRA) để tối ưu chi phí đầu vào, giảm phát thải, nâng cao năng suất.
Sử dụng phần mềm quản lý trang trại, quản lý tưới tiêu thông minh, công nghệ định lượng biến thiên (VRA) để tối ưu chi phí đầu vào, giảm phát thải, nâng cao năng suất.
.png)
Lợi Ích Và Thách Thức
Lợi ích:
✅ Cải thiện sức khỏe đất, giữ nước tốt hơn.
✅ Tăng đa dạng sinh học, hỗ trợ vi sinh vật và sinh vật có lợi.
✅ Tạo nguồn thu từ tín chỉ carbon.
✅ Giảm chi phí đầu vào (phân bón, nước tưới,…).
✅ Quản lý đất bền vững, bảo vệ năng suất lâu dài.
✅ Cải thiện sức khỏe đất, giữ nước tốt hơn.
✅ Tăng đa dạng sinh học, hỗ trợ vi sinh vật và sinh vật có lợi.
✅ Tạo nguồn thu từ tín chỉ carbon.
✅ Giảm chi phí đầu vào (phân bón, nước tưới,…).
✅ Quản lý đất bền vững, bảo vệ năng suất lâu dài.
Thách thức:
⚠️ Chi phí đầu tư ban đầu (thiết bị, đào tạo).
⚠️ Tốc độ hấp thụ carbon chậm dần khi đất đã cải thiện sức khỏe.
⚠️ Yêu cầu đất đai cho một số kỹ thuật như trồng cây phủ, nông lâm kết hợp có thể giảm sản lượng ngắn hạn.
⚠️ Chi phí đầu tư ban đầu (thiết bị, đào tạo).
⚠️ Tốc độ hấp thụ carbon chậm dần khi đất đã cải thiện sức khỏe.
⚠️ Yêu cầu đất đai cho một số kỹ thuật như trồng cây phủ, nông lâm kết hợp có thể giảm sản lượng ngắn hạn.
Tuy nhiên, lợi ích môi trường và kinh tế từ canh tác carbon vẫn vượt trội so với rủi ro tiềm ẩn.
Nguồn tham khảo: EOS DATA ANALYTICS
Nguồn tham khảo: EOS DATA ANALYTICS
